Bok Böceği

 

Bok Böceği
Heliocopris dominus Bates

Coleoptera (kınkanatlılar) takımının Scarabaeinae (ya da Coprinae) alt ailesinden, gübre ve pisliklerin içinde yaşayan böceklerin ortak adı. Bok böceği; kazmaya elverişli başı ve kürek biçimindeki duyargalarıyla gübre ve dışkıları top haline getirerek, bazen elma büyüklüğünde dışkı topakları yapar. Yaz başında topağıyla birlikte kendisini toprağa gömer ve depoladığı bu dışkıyla beslenir. Mevsim bitiminde, dişi bokböceği, yumurtalarını aynı toprağa bırakır; yumurtadan çıkan larvalar da gene bu dışkı topağından beslenir.

Uzunlukları 5-30 mm arasında değişen, genellikle yuvarlak gövdeli ve koyu renkli, bazıları metal parlaklığında olan bok böceklerinin kın biçimindeki kanat örtüleri (elitra), karınlarının uç bölümünü açıkta bırakacak kadar kısadır. Erkeklerde, başın tepesi bir boynuz gibi uzayarak kıvrılmıştır. Bok böcekleri, 24 saat içerisinde kendi ağırlıklarından daha fazlasını yiyebildiğinden ve dışkıları hızla başka canlıların yararlanabileceği maddelere dönüştürdüğünden yararlı böceklerden sayılır.

Eski Mısır’da kutsal sayılan, bu uygarlığın değerli takılarında ve resimlerinde sık sık işlenen kutsal bok böceği (Scarabaeus sacer), Mısırlıların kozmogoni (evren doğumu) anlayışında da bir simge olarak yerini almıştır; Dışkı topağı: Yer’i, bu topağı oluşturan bok böceği: Güneş’i, hayvanın üç çift bacağındaki 30 bölüt: (aslında bu türün bacakları yalnızca 20 bölütlü, bazı yakın akrabalarınınki 30 bölütlüdür) ayın 30 gününü simgeler. Scarabaeinae alt ailesinin ilginç üyelerinden biri de, Avustralya’da valabilerin anüsünde yaşayan Macrocopris symbioticus’tur. Heliocopris ve Catharsius cinslerinin bazı türlerini içeren Hindistan bok böcekleri, çok büyük dışkı topakları yapıp, üstlerini kille örter. Kuruyan topaklar öylesine sertleşir ki, bir zamanlar bunların eski çağlardan kalma top gülleleri olduğu sanılmıştır.

Aphodiinae ve Geotrupinae alt ailelerinin üyeleri de bok böceği adıyla tanınır. Yalnız bu böcekler, gübre ve dışkı topakları yapmayıp, beslenmek ve yumurtalarını bırakmak için gübre yığınlarının altında kendilerine odacıklar kazarlar. Aphodiinae üyeleri küçük (4-6 mm arası), kanat örtüleri genellikle sarı renkte olan kara gövdeli böceklerdir. Geotrupinae alt ailesinin örneğin Geotrupes cinsi, 14-20 mm uzunluğunda, kahverengi ya da kara bok böceklerini içerir. Bunlardan Geotrupes stercorarius türü Avrupa’da çok yaygındır.

Kaynak: AnaBritannica Ansiklopedisi, 6. Cilt, s. 108, 1994, Ana Yayıncılık.

Çeviren: Yalçın Ceylanoğlu

HER HAKKI MAHFUZDUR. 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir