Khepri - Hayli Bilgi

Mısır mitolojisinde, Khepri (aynı zamanda Khepera, Kheper, Chepri ya da Khepra şeklinde yazılır), önemli bir tanrının ismidir. Khepri; küresel dışkı topaklarını sürdürme davranışı güneşi hareket ettiren güçleri temsil eden bok böceğini çağrıştırmaktadır. Khepri’nin giderek güneşin kendisini somutlaştırdığı düşünülür hale geldi ve bu nedenle güneş ilahına dönüştü. Güneşin gece gittiği yeri açıklamak için, böyle bir itiş, ölüler diyarına genişletiliyordu ve Khepri’nin güneşi itmesi, duraklamadan devam ediyordu.

Bok böcekleri, yumurtalarını, diğer bok böcekleri dahil çeşitli ölü hayvanların bedenlerine ya da doğduktan sonra içerisinden dışarı çıktıkları dışkıya bıraktıkları için, eski Mısırlılar, bok böceklerinin ölü maddeden yaratıldığına inanıyorlardı. Bundan dolayı, ayrıca Khepri’yi, yeniden doğuş, yenilenme ve yeniden dirilişle ilişkilendirmişlerdir. Gerçekten, ismi, “var olmak” anlamına gelmektedir. Bunun sonucu olarak, rakip güneş tanrısı Ra kültü önem kazanınca, Ra’nın sadece güneşin doğuşunu oluşturan yönü (örneğin, var olduğu zamanki güneş) olarak tanımlanmıştır.

Sonra, Ra ve Atum, karşılıklı olarak birbirlerini tanımladığında, Ra’nın genç hali olan Khepri, Atum’a ait olan Nefertum’la birleşti. Bu, sadece, büyüdükten sonra, belirmesi için Ennead’ı istimna yapan bir genç olan Nefertum’a hemen dönüşmek üzere, Ra’nın, bir böcek olan Khepri olarak Ogdoad’ın faaliyetlerinden meydana geldiği ve (mavi) bir nilüfer çiçeğinden ortaya çıktığı bir evren doğumuna ( kozmogoni) neden oldu.

Khepri, çoğunlukla, tam bir bok böceği olarak tasvir edilmiştir, ancak bazı mezar resimlerinde ve cenaze törenine ilişkin kağıtlarda, başı bok böceği olan insan erkeği olarak gösterilmektedir. Ayrıca, Nun tarafından havada tutulan bir güneş sandalındaki bok böceği olarak tasvir edilmektedir. Bok böceği olarak resmedildiğinde, tipik olarak, güneşi, her gece Mısır ölüler diyarında içerisinden güvenle yuvarlarken olduğu kadar, her gece, onu gökyüzü boyunca iterken tasvir edilmiştir. Ra’nın bir yönü olarak, kendisi, Krallar Vadisi’ndeki pek çok Ramessid (Ramesside) mezarı, seher güneşi Khepri’nin ve akşam güneşi Atum’un resimleri dahil Ra’nın güneş diski olarak tasvirleriyle süslendiğinde, Yeni Krallık’ın cenaze törenine ilişkin edebiyatında özellikle yaygındır.

Dönüşüm Olarak “Kheper” Bok Böceği

Mısır dilinde (kh)pr olan bok böceği, örneğin, Mn-Kheper-Re olarak III. Tutmosis’te olduğu gibi pek çok firavun isminde kullanılmaktadır. Bu, şu örneklerde görüldüğü gibi, kendi anlamının ortaya konmasını gerektirecek kadar firavun isimlerinde yer almaktadır: I. Kheperkare Sesostris, II. Khakheperre Sesostris, I. Aakheperkare Tutmosis, II. Aakheperenre Tutmosis, III. Menkheperre Tutmosis, II. Aakheperrure Amenhotep, IV. Menkheperrure Tutmosis, vb. “Dönüşmek” ya da “dönüşüm” kelimesi olarak, Men-(Kh)eper-Re ibaresi: “Güçlü dönüşen Ra” haline gelmektedir ve yaygın İngilizce’deki bazı çevirileri: ‘Ra’nın Dönüşüm Metaneti’ veya ‘Ra’nın Dönüşüm Sebatı’dır.

Çok daha sonraları, kheper‘in yerini alan sözcük, ‘açığa vuran’ anlamındaki Yunanca “epiphanous”tur. Bunun, ‘dönüşüm’ü ima etmediği halde, böcek larvası olarak, “ergin böceğe dönüşen” şeklinde, benzer bir kullanımı vardır. MÖ. 196 yılında yazılan Reşid Taşı’ndaki Ptolemaios hanedanından V. Ptolemaios’a, V. Ptolemaios Epiphanes denmektedir. Yunan ve diğer Yunan etkisindeki kralıkların paralarında, Kral’ın yandan görünüşünü ve epi(ph)anous , yani ‘basileus epi(ph)anous’ (Açığa vurulmuş Kral), kelimesini kullanan sikkeler bulunmaktaydı.

Örnek:
Kheper-i kheper kheperu, kheper-kuy,
m kheper n khepri kheperu m sep tepy.
Türkçesi: “Oluştum ve oluşum meydana geldi. İlk Seferde, oluşmuş olan, dönüşümler tanrısı Khepra biçimini alarak oluştum. Tüm dönüşümler, benim sayemde, harekete geçirildi”.

Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Khepri

Çeviren: Yalçın Ceylanoğlu

HER HAKKI MAHFUZDUR.

Dönüşüm Olarak “Kheper” Bok Böceği

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et