Azteklerdeki Sinek Kuşu Miti ve Bok Böcekleri adlı makalemizi severek okuyacağınızı umuyoruz.
MİTOLOJİK TANIMLAMALAR
Tamoanchan:
İlk başlangıç yeri, Geç Klasik Sonrası dönemdeki orta Meksika bölgesinin Orta Amerika’ya ait kültürleri olarak bilinen mittir. Aztekler gibi, Geç Klasik Sonrası halklarının mitolojik geleneklerinde ve yaratılış izahlarında, Tamoanchan, Mictlan Ölüler Diyarı’ndan çalınmış olan yeryüzündeki insanların kemiklerinden ve kurban edilmiş kandan tanrıların günümüzdeki insan ırkının ilkini yarattığı cennet olarak tasavvur edilmiştir. Sahagún’un Florentin Kodeksi’ndeki mecazi etimolojiye göre, “Tamoanchan, muhtemelen ‘Evimize iniyoruz’ anlamına gelmektedir”. Tamoanchan kelimesi, aslında, Nahuatl dilinden gelmemektedir. Ancak , bunun yerine “sisli gökyüzlü yer” veya benzeri olarak açıklanabilen bir anlamı olmakla birlikte kökenini, Maya dilinden aldığı görülmektedir. Florentine Kodeksi’nde yer alan Tamoanchan tanımlamaları, Klasik Sonrası Nahua’ların, burasının, Maya Huastek halkının yerleştiği Meksika Körfezi Sahili’nin nemli ova bölgesinde yer aldığını düşündüklerini göstermektedir.
Cinteotl:
Aztek mitolojisinde, Cinteotl, erkek mısır tanrısıdır.
Florentine Kodeksi’ne göre, Yeryüzü tanrıçası Tlazolteotl ile Merkür gezegeni olan güneş tanrısı Piltzintecuhtli’nin oğludur. Diğer mit ise, kendisinin Xochiquetzal tanrıçasının oğlu olduğunu iddia etmektedir. Cinteotl hakkında toplanan kanıtların çoğu, sarı olarak renklendirilmekle birlikte kendisinin genellikle genç bir adam (halen şüpheli olmasına rağmen) olarak tasvir edildiğini göstermektedir. Bazı uzmanlar, Cinteotl’ın, daha önceden mısır tanrıçası Xilonen (“Tüylü Kimse” anlamındadır) olduğuna inanmaktadır. Cinteotl’ın Aztek devrinin en önemli tanrılarından biri olduğu düşünülmektedir. Cinteotl’ın tasvirlerinde gösterilen pek çok ortak özellik vardır. Örneğin, başlığında çoğunlukla mısır bulunduğu görünmektedir. Diğer bir çarpıcı özellik, kaşından aşağı doğru inip yanağından geçerek çene hattının dibinde sonlanan siyah çizgidir. Bu yüz işaretleri benzerdir ve Maya mısır tanrısının Geç Klasik Sonrası tasvirlerinde sıkça kullanılmaktadır.
Aztek “takvim taşı” ‘tonalpohualli’de, Cinteotl, 7 (Nahuatl dilinde chicome) numaralı günler için “Günün Efendisi”dir. Gecenin (dördüncü) Efendisi’dir. Mısır tanrısı olan Cinteotl, 7 numaralı günler için “Can Ruhu”nun sağlayıcısıdır. Bu günün uçucusu, “Kelebek”tir.
Huitzilopochtli:
– Eski Nahuatl dilinde “Solak Sinekkuşu” ya da “Soldaki Sinekkuşu” anlamına gelen Huitzilopōchtli ve Nahuatl dilindeki “sinekkuşu” anlamına gelen huitzilin kelimelerinden gelmektedir – savaş tanrısı, güneş tanrısı ve Tenochtitlan şehrinin koruyucusuydu. Ayrıca, Tenochtitlan Azteklerinin ulusal tanrısıydı. Sadece, insan kurban edilerek tatmin edilmesi gerekecek derecede dehşet verici korku yaratan, dev güce sahip bir tanrıydı.
Tezcatlipoca:
Aslında, bir güneş tanrısı olan Tezcatlipoca, görevinden azledilip sonunda Aztek Ölüler Diyarı tanrısı olmuştur. Fiziksel biçimlerinden biri, geceleyin esen büyük bir rüzgardı. Diğer hallerde, siyah bir jaguar şeklini almıştır. Ayrıca, tanrı, “Büyük Ayı takımyıldızı” olarak gökyüzünde oturmuştur. Kaburga kemiğinin arkasında kalbi görülmekle birlikte iskelet biçiminde geceleyin Dünya’yı dolaştığına inanılıyordu. Onu yenmenin tek yolunun, kalbini yerinden çıkartarak kopartmak olduğuna inanılıyordu. Tezcatlipoca, insanların düşüncelerini görmek için bir ayna taşıyordu ve onun resimlerini görebilme yeteneği olanların gözlerine geleceğin ilişmesini
sağlıyordu.
- http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=6&fid=7907860&jid=ATM&volumeId=21&issueId=01&aid=7907859&fulltextType=RA&fileId=S0956536110000155
- Myths & Legends (An Illustrated Guide To Their Origins And Meanings), Philip Wilkinson; s. 300; Dorling Kindersley Limited 2009, China.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Centeotl
- http://en.wikipedia.org/wiki/Tamoanchan
- http://en.wikipedia.org/wiki/Huitzilopochtli
Çeviren: Yalçın Ceylanoğlu